Misschien zou je graag van je partner scheiden of wil juist je partner het huwelijk beëindigen, maar vraag je je af of dat zomaar kan. Of moet daarvoor misschien een bepaalde aanleiding of reden zijn, zoals overspel door één van beiden of (huiselijk) geweld?
Duurzame ontwrichting
In Nederland geldt maar één voorwaarde voor het uitspreken van een echtscheiding: het huwelijk moet ‘duurzaam ontwricht’ zijn. Dit staat in de wet, namelijk in artikel 1:151 van het Burgerlijk Wetboek.
De vraag is dan natuurlijk, wanneer is een huwelijk duurzaam ontwricht? Volgens de wetgever is hiervan sprake als:
- het ondraaglijk is geworden om het huwelijk in stand te houden, en
- er geen uitzicht bestaat op herstel.
Het maakt daarbij niet uit hoe deze situatie is ontstaan. De zogenoemde ‘schuldvraag’ hoeft dus niet beantwoord te worden. Het is alleen van belang dát deze situatie volgens (één van) beiden bestaat.
Wie moet wat bewijzen?
De partner die de echtscheiding wil, zal bij de rechter moeten stellen (aangeven) dat het huwelijk duurzaam is ontwricht. Een uitleg is daarbij - in eerste instantie in ieder geval - niet nodig.
Als de andere partner de duurzame ontwrichting erkent, gaat de rechter er direct van uit dat er van zo’n ontwrichting sprake is. De rechter zal dan dus niet ook nog zelfstandig gaan onderzoeken of hij de echtscheiding kan uitspreken. Als de andere partner de duurzame ontwrichting van het huwelijk ontkent, zal de eerste partner dit moeten bewijzen.
Maar schrik niet, het komt in Nederland bijna nooit voor dat de duurzame ontwrichting wordt ontkend. En zelfs als dat wel het geval is, dan ziet de rechter doorgaans het verzoek tot echtscheiding samen met een korte onderbouwing als voldoende bewijs dat het huwelijk duurzaam is ontwricht.
Kortom: als één van beide partners wil scheiden en daarbij (indien nodig met een korte onderbouwing) aangeeft dat het huwelijk duurzaam is ontwricht, dan zal dat in 999 van de 1000 gevallen leiden tot het uitspreken van de echtscheiding door de rechter.
Situatie tot 1971
Dit was vroeger anders. Tot 1971 waren er vier reden op basis waarvan een rechter de echtscheiding kon uitspreken:
- Overspel
- Kwaadwillige verlating
- Veroordeling tot gevangenisstraf wegens een misdrijf waarvoor vier jaar of meer gevangenisstraf stond
- Mishandeling
Alleen als een van deze gronden aanwezig was, kon er gescheiden worden.
Religieuze redenen om niet te willen scheiden
Dat iemand van zijn of haar geloof niet mag scheiden, is geen reden voor de rechtbank om de echtscheiding wel of niet uit te spreken.
Als beide partners wel uit elkaar willen, maar zij op grond van hun geloof moeite hebben met een echtscheiding, kan een scheiding van tafel en bed een oplossing zijn. Het huwelijk blijft dan formeel in stand, maar de juridische gevolgen zijn ongeveer gelijk als bij een echtscheiding. Het is dan eventueel later, onder bepaalde voorwaarden, ook mogelijk om alsnog het huwelijk te ontbinden.