Als ouders uit elkaar gaan, kunnen en moeten ze soms zelfs een ouderschapsplan maken. Het kan echter zijn dat zo’n plan moet worden aangepast. Maar wanneer doe je dat en hoe pak je dat aan?
Wanneer wijzig je het ouderschapsplan?
Het ouderschapsplan is een momentopname. De ouders stellen dit namelijk op met de kennis die ze op dat moment hebben en aan de hand van de omstandigheden zoals die dan zijn. Kinderen en omstandigheden veranderen echter voortdurend. Zo worden kinderen vanzelf ouder en hebben ze daarmee vaak ook wat anders nodig van hun ouders. En het kan bijvoorbeeld zijn dat een van de ouders een andere baan krijgt of gaat verhuizen, wat ook invloed heeft op de zorg voor de kinderen. Ook kan blijken dat de afspraken in het ouderschapsplan niet werken. Dit kunnen allemaal redenen zijn om het ouderschapsplan aan te passen.
Het is voor ouders belangrijk om te onthouden dat een ouderschapsplan een “levend document” is. Als de omstandigheden wijzigen, dan moeten de afspraken en daarmee het ouderschapsplan meebewegen.
Hoe wijzig je het ouderschapsplan?
Stel dat een van de ouders van mening of beide ouders van mening zijn dat het ouderschapsplan moet worden aangepast. Hoe pak je dat aan?
Er zijn drie scenario's mogelijk:
In onderling overleg
Het is mogelijk om als ouders in onderling overleg het ouderschapsplan aan te passen.
Dat kan mondeling, maar daaraan kleeft het risico dat één van de ouders zich later bedenkt en de andere ouder dan met lege handen staat. Het is beter om aanpassingen van het ouderschapsplan schriftelijk vast te leggen.
Als het gaat om een kleine aanpassing, is het mogelijk om dit via de e-mail te doen, waarbij de afspraak over en weer bevestigd wordt. Gaat het om een grotere wijziging of meerdere aanpassingen, dan kunnen de ouders beter een aanvulling op het ouderschapsplan maken en hier hun handtekening onder zetten.
Voordelen van het in onderling overleg aanpassen van het ouderschapsplan zijn:
ouders geven echt samen invulling aan het gezamenlijk ouderschap;
het gaat sneller als je samen (kleine) aanpassingen kunt afspreken, zonder dat je een afspraak met een advocaat of mediator hoeft af te wachten;
het scheelt in de kosten, omdat er geen advocaat of mediator hoeft te worden ingeschakeld met de bijbehorende kosten.
Nadelen van het in onderling overleg aanpassen van het ouderschapsplan zijn:
de ouders worden niet voorgelicht door een professional over de (juridische) gevolgen van hun afspraken en kunnen hierdoor onbedoeld zichzelf of hun kinderen in de vingers snijden;
de ouders hebben niemand naast zich staan die zich alleen inzet voor zijn/haar belangen en dat van de kinderen.
als ouders ervoor kiezen om hun aanpassing van het ouderschapsplan schriftelijk vast te leggen, is het voor hen vaak lastig om de aanpassing duidelijk en ondubbelzinnig te formuleren. Hierdoor blijven ze soms zitten met afspraken die onduidelijk, juridisch niet houdbaar of multi-interpretabel zijn. Vaak ontstaat er dan later alsnog strijd tussen de ouders;
de aanpassingen in het ouderschapsplan hebben geen executoriale titel. Dit betekent dat ze niet direct afdwingbaar zijn. Als één van de ouders zich niet aan de aangepaste afspraken houdt, zal de andere ouder naar de rechtbank moeten om deze afspraken te kunnen afdwingen. Bovendien moet deze ouder dan bewijzen dat de aanpassingen ook daadwerkelijk zijn afgesproken.
Met hulp van een mediator
Het is ook mogelijk om samen een mediator in te schakelen om het ouderschapsplan te wijzigen. De mediator is een onpartijdige derde, die ouders helpt om de benodigde afspraken te maken. Ook legt de mediator de afspraken vast in een aanvullend ouderschapsplan.
Voordelen van het aanpassen van het ouderschapsplan met hulp van een mediator, zijn:
de mediator (en zeker als dit een advocaat-mediator is!) beschikt over de juridische kennis en de vaardigheden om de ouders te helpen bij het maken van afspraken. Zo weten de ouders ook precies wat de juridische gevolgen zijn als zij het ouderschapsplan op bepaalde punten aanpassen;
als de ouders dit willen kunnen zij via een advocaat aan de rechtbank vragen om het aanvullend ouderschapsplan op te nemen in een beschikking, waarmee een executoriale titel wordt verkregen. Als de mediator ook advocaat is, kan hij/zij dit natuurlijk ook verzorgen. Een mediator die niet ook advocaat is, heeft deze mogelijkheid zelf niet. Er zal dan hiervoor een aparte advocaat ingeschakeld moeten worden, waaraan vaak ook kosten zijn verbonden;
De mediator de afspraken voor de ouders ook op een duidelijk en juridisch houdbare wijze vast in een aanvullend ouderschapsplan. Hierdoor kunnen de ouders elkaar ook echt aan de afspraken houden en ontstaat later minder discussie.
Nadelen van het aanpassen van het ouderschapsplan met hulp van een mediator, zijn:
aan de hulp van mediator zijn kosten verbonden. Als een mediator bovendien geen advocaat is, zijn er nog extra kosten verbonden aan het verkrijgen van een executoriale titel;
het kost meer tijd om afspraken via een mediator te maken dan wanneer de ouders dit in onderling overleg doen. De ouders moeten immers niet alleen rekening houden met hun eigen agenda, maar ook met die van de mediator;
de ouders hebben niemand naast zich staan die zich alleen inzet voor zijn/haar belangen en dat van de kinderen.
Met hulp van een advocaat
Als maar één ouder van mening is dat het ouderschapsplan moet worden aangepast of als ouders het niet eens kunnen worden over de manier waarop het ouderschapsplan moet worden gewijzigd, dan kan de kwestie aan de rechtbank worden voorgelegd.
Hiervoor dient de advocaat van een van de ouders een verzoekschrift in bij de rechtbank. De andere partij krijgt dan gelegenheid om zich hiertegen te verweren. De andere ouder legt dan met behulp van zijn/haar advocaat uit wat hij/zij vindt van het gedane verzoek. Ook kan de andere ouder zelf zijn/haar een eigen verzoek indienen, waartegen de eerste ouder zich dan weer mag verweren.
Voor of nadat het verzoekschrift is ingediend, gaan de advocaten vaak met elkaar in overleg. Ze proberen namens de ouders een regeling te treffen, die kan worden vastgelegd in een aanvullend ouderschapsplan. De advocaten kunnen de rechtbank vervolgens vragen om wel een beschikking af te geven, maar dan alleen te bepalen dat het aanvullend ouderschapsplan onderdeel uitmaakt van die beschikking.
Als de advocaten er niet uitkomen, gaan de ouders met hun advocaten naar de rechtbank voor een mondelinge behandeling (een zitting). Tijdens die mondelinge behandeling stelt de rechtbank allerlei vragen en mogen de ouders en hun advocaten de standpunten nog toelichten. Vervolgens hakt de rechtbank de knoop door ten aanzien van het verzoek of de verzoeken.
Voordelen van het aanpassen van het ouderschapsplan met hulp van ieder een eigen advocaat, zijn:
ieder van de ouders heet een professional naast staan, die zijn/haar belangen en die van de kinderen behartigd en die hem/haar kan begeleiden in de keuzes die moeten worden gemaakt;
de advocaten beschikken over de juridische kennis en de vaardigheden om de kwestie op de juiste wijze voor te leggen aan de rechtbank en eventueel samen een aanvullend ouderschapsplan op te stellen. Zo weten de ouders ook precies wat de juridische gevolgen zijn van hun keuzes.
de uitspraak van de rechtbank biedt bovendien veel duidelijkheid en is juridisch houdbaar. Dit zorgt dus voor minder discussie tussen de ouders;
met de beschikking van de rechtbank wordt een executoriale titel verkregen. De aanpassingen van het ouderschapsplan zijn hiermee rechtens afdwingbaar.
Nadelen van het aanpassen van het ouderschapsplan met hulp van ieder een eigen advocaat, zijn:
het duurt langer is kostbaar dan mediation omdat iedere ouder zijn/haar eigen advocaat moet inschakelen en eventueel de zaak aan de rechtbank wordt voorgelegd;
als de rechter de knoop doorhakt, is er minder maatwerk mogelijk dan dat de ouders (al dan niet met behulp van een mediator) zelf afspraken maken.