Sinds 2009 is het voor de meeste ouders die uit elkaar gaan verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Maar wanneer geldt dit precies? En wat als je er samen niet uitkomt?
Wanneer is een ouderschapsplan verplicht?
De wet bepaalt dat ouders een ouderschapsplan moeten opstellen als ze:
- getrouwd zijn en vervolgens van tafel en bed scheiden of van echt scheiden;
- een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan en die vervolgens laten ontbinden; of
- samen leven, samen het ouderlijk gezag hebben en vervolgens de samenleving beëindigen.
De ouders mogen zelf bepalen hoe hun ouderschapsplan eruit ziet, als er maar afspraken in staan over een aantal verplichte onderwerpen. En een ouderschapsplan moet door beide ouders worden ondertekend.
Als een ouderschapsplan niet verplicht is
In andere situaties is een ouderschapsplan niet verplicht, maar kan het toch verstandig zijn om zo’n plan op te stellen. Bijvoorbeeld als getrouwde stellen wel feitelijk uit elkaar gaan, maar niet kiezen voor een scheiding van tafel en bed of echtscheiding. Of als ouders wel hebben samengewoond en deze samenleving beëindigen, maar niet beiden het gezag over het kind hebben.
Wat als het niet lukt om samen een ouderschapsplan op te stellen?
Dat hangt van de situatie af:
Er is sprake van een huwelijk of geregistreerd partnerschap
Het komt geregeld voor dat er een (eenzijdig of gezamenlijk) verzoek tot scheiding (van tafel en bed) of ontbinding van het geregistreerd partnerschap wordt ingediend, maar dat er geen getekend ouderschapsplan is.
De rechtbank zal dan eerst bekijken of de ouders zich voldoende hebben ingespannen om afspraken over te kinderen te maken. Er zijn dan drie scenario's mogelijk:
De ouders maken via mediation alsnog een ouderschapsplan
Vindt de rechtbank dat de ouders zich (nog) niet voldoende hebben ingespannen, dan kan de rechtbank kijken of ouders openstaan voor mediation, om via die weg alsnog samen een ouderschapsplan te maken.
Het verzoek tot scheiding of ontbinding wordt niet-ontvankelijk verklaard
De rechter gaat zelf beslissingen nemen
Alleen als het voor de rechter duidelijk is dat het de ouders zich echt hebben ingespannen, maar dat hen redelijkerwijs niet zal lukken om samen een ouderschapsplan op te stellen, zal de rechtbank alsnog het verzoek behandelen en zelf de beslissingen nemen over de kinderen. In dat geval gaat het alleen over de hierboven genoemde verplichte onderwerpen.
Er is geen huwelijk of geregistreerd partnerschap, maar de ouders hebben wel samen het ouderlijk gezag
Niet iedereen die uit elkaar gaat, hoeft langs de rechter om de relatie officieel te beëindigen. Dat geldt als je niet bent getrouwd of geen geregistreerd partnerschap bent aangegaan.
Maar als ouders wel samenwonen, zij samen het gezag hebben en zij vervolgens de samenleving beëindigen, zijn ze volgens de wet wel verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. (Er is overigens niemand die zal controleren of dit ook daadwerkelijk is gebeurd.)
Als deze ouders het op een later moment oneens worden over punten die eigenlijk in dat ouderschapsplan hadden moeten staan, kunnen ze hun geschil voorleggen aan de rechter. De rechter zal dan wachten met het nemen van een beslissing totdat er een ouderschapsplan is opgesteld. Behalve als het belang van het kind eist dat er meteen een beslissing wordt genomen; in dat geval zal de rechter een uitspraak doen, ook zonder dat de ouders een ouderschapsplan hebben opgesteld.